Onkoloji, kanser teşhis ve tedavisinde uzmanlaşmış bir tıp dalıdır. Ayrıca kanserin oluşumu ve risk faktörlerini, kanserle ilgili istatistikleri ve korunma yollarını da araştırır. Onkologlar, onkoloji alanında uzmanlaşmış doktorlardır. Kanserin teşhisi, evrelemesi, hastanın tedavisi ve bakımı onkologlar tarafından takip edilir. Onkoloji sürekli değişen ve gelişen bir tıp alanıdır. Kanser hücresi biyolojisi, kemoterapi tedavisi yöntemleri, en uygun palyatif bakım ve ağrı tedavisi gibi birçok konuda araştırmalar devam etmektedir.
Onkoloji nedir?
Yunanca yumru, kitle ve tümör anlamında gelen “oncos”; bilim ve çalışma alanı anlamındaki “logos” sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelen onkoloji terimi, sözcük anlamıyla tümörlerle ilgili bir uzmanlığı ifade eder. Onkolojinin prevantif (önleyici) onkoloji, medikal onkoloji, radyasyon onkolojisi, cerrahi onkoloji ve palyatif bakım gibi alt dalları bulunur.
Medikal (tıbbi) onkoloji
Medikal onkoloji, kanser tedavisinde kemoterapi, hormon tedavisi ve immünoterapi gibi birçok terapötik müdahaleyi kullanan onkoloji yaklaşımıdır. Kanserin her aşaması, medikal onkolojinin konusudur.
Radyasyon onkolojisi
Radyoterapi (ışın tedavisi) olarak da bilinen radyasyon onkolojisi, kanser hücrelerini yok etmeye veya büyümelerini durdurmaya odaklı, yüksek enerjili radyasyon kullanan kanser tedavisi yaklaşımıdır.
Onkoloji hangi hastalıklara bakar?
Onkoloji, her türlü kanserin teşhis, tedavi ve bakım sürecini yönetir. Onkoloji alanına giren önemli hastalıklar arasında meme, akciğer, cilt, mide, mesane, tiroid kanserleri, jinekolojik, hematolojik ve kolorektal kanserler ile beyin tümörleri sayılabilir.
Onkolojik hastalıkların belirtileri
Kansere işaret eden yaygın semptomlar;
- Yorgunluk,
- Kilo kaybı,
- Açıklanamayan anemi,
- Nedeni bilinmeyen ateş veya ağrı,
- Yeni bir yumru,
- Kitle veya şişlik,
- Tuvalet alışkanlıklarında farklılaşma, dışkıda kan
- İyileşmeyen yara,
- Olağan dışı kanama,
- Yutkunmada zorluk,
- Vücutta oluşan yeni bir ben ya da eski bende şekil değişikliği,
- Geçmeyen öksürük ve ses kısıklığıdır.
Onkoloji muayenesi nasıl yapılır?
Onkolojinin önemli tanı araçlarından birisi hastanın klinik öyküsüdür. Onkolog, belirti ve bulguları araştırmak ve kanseri gösterebilecek anormallikleri bulmak üzere fizik muayene yapabilir ve teşhise yönelik kan ve idrar tahlili, radyolojik ve patolojik testler ister.
Onkoloji testleri
Biyopsi (tümör dokusundan parça alınarak mikroskop altında incelenmesi), onkolojinin sıklıkla başvurduğu tanı testidir. Biyolojik belirteçler veya tümör belirteçleri için yapılan kan testleri onkolojide yaygın olarak kullanılır. Tümör belirteçlerinin kanda yükselmesi kansere işaret edebilir. Kemik iliği aspirasyonu ya da biyopsisi, radyolojik görüntüleme tetkikleri ve nükleer tıp teknikleri de onkoloji teşhis araçları arasındadır.
Görüntüleme testleri
- Endoskopi
- Röntgen
- BT (Bilgisayarlı Tomografi) taraması
- MR
- Tek Foton Emisyonlu Bilgisayarlı Tomografi (SPECT) taraması
- Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) taramaları
- Sintigrafi
- Nükleer tıp teknikleri
- Kemik taramaları
- Ultrason ve diğer radyolojik teknikler
Onkoloji bölümleri ne tür testler yapar?
- Tam Kan Sayımı (CBC)
Tam kan sayımı, kandaki kan hücresi türlerinin miktarını ölçer. Lösemi ve lenfoma gibi bazı kan kanserlerini teşhis etmeye yardımcı olur. Kanserin kemik iliğine yayılıp yayılmadığını, hastanın vücudunun tedaviyi kaldırıp kaldıramadığını gösterebilir.
Kan örneklerinde kanser hücreleri, proteinler ya da kanserin ürettiği diğer maddeler gözlenebilir. Aynı zamanda organların ne kadar sağlıklı çalıştığı ve kanserden etkilenip etkilenmediği hakkında fikir verir.
- BT (Bilgisayarlı tomografi) Taraması
BT taraması, farklı açılardan çekilen röntgenleri kullanarak vücudun iç yapılarının detaylı, üç boyutlu görüntülerini oluşturur. Tomografi, tanser teşhisi, evresi, tedavi planı, süreci ve hasta takibi konusunda yardımcı olur. Bazen daha ayrıntılı görüntüler elde etmek için taramadan önce vücuda kontrast madde adı verilen özel bir boya verilir.
- Biyopsi
Fiziksel muayenede veya diğer test sonuçlarında şüpheli bir şey bulunursa doktorunuz biyopsi isteyebilir. Biyopsi sırasında tümörden cerrahi yolla veya iğne ile doku örneği alınır. Örnek, bir patolog tarafından incelenir. Dokunun mikroskobik ve biyokimyasal özellikleri belirli bir kanser tipinin karakteristik özelliğini taşıyorsa tanı konulabilir. Biyopsi, çoğu zaman kanser türünün belirlenmesinde başlıca tanı aracıdır.